Khi bước lên bục giảng, tôi tan biến vào trong nguồn cảm hứng sáng tạo kỳ lạ, để lan tỏa đến học viên. Và những bài học như những dòng chảy tự nhiên, được truyền tải nhẹ nhàng, sâu sắc in vào trí nhớ qua những câu chuyện. Thế là tôi hiểu giá trị của nghệ thuật kể chuyện “Story telling” trong hành trình giáo dục và truyền cảm hứng của mình.

Một lớp học thành công là lớp học mà mọi người bị cuốn hút hoàn toàn vào những hoạt động và bài học được dẫn dắt bởi người dạy, và cuối cùng, học viên hiểu rõ sâu sắc, thực hành nhuần nhuyễn, thậm chí ám ảnh hay yêu thích thông điệp và những điều vừa học được.

Bài viết này giải mã một trong những yếu tố quan trong mang đến thành công của những lớp học như vậy, nghệ thuật kể chuyện!

Tại sao kể chuyện lại có sức mạnh có thể thay đổi thế giới?

• Mỗi câu chuyện dù ngắn, dù dài đều chứa nội dung, ý tưởng mà người kể mong muốn chuyền tải qua thông điệp và cảm xúc khi đón nhận.
• Bí mật về sức mạnh của những câu chuyện đó là nó có tính logic, liên kết chặt chẽ của chuỗi sự kiện trong câu chuyện từ mở đầu, trình tự diễn biến và cách nó kết thúc, tất cả những yếu tố đó kích thích sự tò mò, hào hứng đón nhận, và ghi nhớ mỗi chi tiết khi người kể phát triển, cuối cùng, in dấu thông điệp trong trí nhớ của mình cùng với cảm xúc của câu chuyện.
• Chính vì bản chất đó của câu chuyện, mà bất kỳ ai cũng có thể dễ dàng đón nhận, dễ dàng ghi nhớ, và dễ dàng kể lại theo cách riêng, ngôn ngữ của riêng mình. Nếu cảm xúc của câu chuyện mang lại đủ lớn, đủ mạnh mẽ, sẽ tự động kích thích nhu cầu phản ứng hoặc kể lại và lan tỏa câu chuyện.
• Nếu bạn là nhà giáo dục, là giáo viên, là người dẫn dắt thì cơ hội và khả năng thay đổi thế giới nằm trong tay bạn. Hãy giữ cho trái tim của bạn luôn ngập tràn yêu thương, tinh thần lạc quan và lòng nhân ái để tạo nên những thay đổi tích cực cho thế giới này!

Rõ ràng, kể chuyện mang một sức mạnh đầy thuyết phục bởi vì nó tạo ra và xây dựng sự kết nối giữa mọi người, truyền cảm hứng và động lực, kích thích hành động và tạo những thay đổi tích cực.

Điều cốt lõi chính tài năng dẫn dắt của người thầy, nhà giáo dục thể hiện trong cách lựa chọn, lồng ghép bài học vào những câu chuyện tinh tế, tài tình để truyền tải nó một cách thoãi mái và dễ dàng nhất, mang kiến thức và cảm hứng khám phá, hỏi hỏi sâu hơn đến học viên của mình. Người truyền truyền lửa tuyệt vời là người biết giúp cho những khán giả của mình kể ra câu chuyện trãi nghiệm liên quan của chính họ.

Nội dung và thông điệp câu chuyện của bạn

Bất kỳ bộ môn hay ngành học nào từ toán học, văn học, ngôn ngữ, tự nhiên hay xã hội, chúng ta đều có thể làm thú vị bài học bởi những câu chuyện và cách kể chuyện của mỗi người giáo viên.

Câu hỏi được đặt ra ở đây là “Làm thế nào bạn có thể tích hợp kể chuyện vào thực tiễn giảng dạy của mình để thúc đẩy tư duy khám phá và truyền cảm hứng cho hành động?”

• Câu chuyện phải mang kiến thức và thông điệp gắn liền với nội dung của nó.
• Nội dung của câu chuyện được chọn lựa phù hợp với lứa tuổi, trình độ, kinh nghiệm sống và sự quan tâm của người nghe.
• Nội dung và thông điệp phải được lựa chọn cẩn thận dựa trên nền tảng đạo đức và văn hóa cộng đồng, đặc biệt là ý nghĩa nhân văn của nó.
• Câu chuyện thành công là câu chuyện phải truyền được cảm hứng, động lực, kêu gọi và thúc đẩy hành động.

Trong lớp tiếng Anh Thông Minh – Smart English, tôi thường cho học trò của mình học từ mới nhanh bằng cách kể cho họ nghe một câu chuyện mà mọi người chắc hẳn đang rất quan tâm. Tôi kể bằng tiếng Anh, chậm rãi, nhưng đủ thu hút, và nhiều tình huống bất ngờ suốt câu chuyện. Tôi sử dụng vốn từ thông dụng kèm theo những từ mới. Đôi lúc, tôi dừng lại để viết từ mới lên bảng, bôi đậm, và giải nghĩa, và tiếp tục cho đến hết câu chuyện. Có khi, những câu chuyện đó, được khơi gợi và kể lại bởi chính học viên của tôi. Câu chuyện kết thúc, mọi người đã có khoảng 100 từ mới để có thể thực hành và sử dụng ngay.

Có câu chuyện có thể làm thay đổi thế giới, có câu chuyện chữa lành, và những câu chuyện thay đổi cuộc đời bằng ngòi cảm hứng của nó.

Câu chuyện xuất sắc, đầy ý nghĩa và ảnh hưởng sâu sắc là câu chuyện có nội dung hay, chứa đựng cảm xúc mạnh mẽ và được “kể” một cách tài tình bằng một phương thức kể chuyện phù hợp.

Chúng ta sẽ cùng tìm hiểu cách tạo nên những câu chuyện như vậy nhé!

Những cách kể chuyện trong thời đại kỹ thuật số

Câu chuyện có thể được kể theo nhiều cách: Chúng có thể được nói to, viết ra, ghi lại dưới dạng âm thanh, ghi lại trong ảnh, trình bày thông qua đồ họa theo hướng dữ liệu hoặc mô tả trong video.

• Kể chuyện bằng âm thanh là quá trình kể chuyện bằng âm thanh, âm nhạc và giọng nói. 

Sự nổi lên của podcasting như một phương tiện giao tiếp và học tập mang tính giải trí cao và mang tính thông tin cao đã mang lại sức sống mới và sự liên quan cho định dạng tường thuật lâu đời nhất: câu chuyện truyền miệng.

• Infographic là một bản tường thuật sử dụng từ ngữ, con số, đồ họa và hình ảnh để truyền đạt thông tin dựa trên dữ liệu, dựa trên dữ liệu một cách ngắn gọn.

Khi số hóa nội dung đã dẫn đến nhiều dữ liệu hơn theo cấp số nhân trong vũ trụ, nhu cầu giao tiếp hiệu quả dữ liệu đó đã phát sinh. Đó là một trong những điểm khởi đầu cho sự trỗi dậy của đồ họa thông tin: nhu cầu thể hiện dữ liệu phức tạp theo cách trực quan mạch lạc và hấp dẫn.

Nhưng đó mới chỉ là bước khởi đầu. Đồ họa thông tin cho phép bạn thử nghiệm với sự kết hợp mới lạ của sự kiện, dữ liệu, văn bản, số, đồ họa và hình ảnh, tất cả được đặt bên trong một không gian cố định và được sắp xếp thành một câu chuyện trực quan gắn kết.

• Kể chuyện bằng hình ảnh. Một bức ảnh ghi lại một khoảnh khắc trong thời gian. Hoặc, để định nghĩa từ này theo nguồn gốc Hy Lạp của nó (ảnh = ánh sáng; đồ thị = hình vẽ), nó là một hình ảnh được ánh sáng ghi lại trên một bề mặt nhạy sáng.

Những bức ảnh có sức mạnh. Một câu chuyện bằng ảnh có thể thay đổi cách người xem suy nghĩ, cảm nhận và hành động. Họ có thể đưa người xem đến những địa điểm mới, giới thiệu họ với những người mới và tạo ra sự đồng cảm cho hành tinh và những người sống trên đó. Hannah Reyes Morales , phóng viên ảnh Filipina và National Geographic Explorer, nói rằng một bức ảnh mạnh mẽ khiến chúng ta phải thốt lên: “Hả, tôi chưa bao giờ nhìn thế giới theo cách đó”.

• Video là một công cụ phức tạp để kể chuyện. Các nhà làm phim có thể sử dụng hình ảnh chuyển động, âm thanh, âm nhạc, hình ảnh tĩnh và thậm chí cả văn bản để thể hiện ý tưởng. Hình ảnh và âm thanh của cùng một chủ thể có thể được ghi lại và kết hợp theo nhiều cách — mỗi cách truyền tải một câu chuyện khác nhau.

Kể chuyện bằng video từng được dành cho các mạng truyền hình và các xưởng phim, nhưng những rào cản đối với việc kể chuyện bằng video đã giảm xuống. Các ứng dụng chỉnh sửa video, trang web chia sẻ và nền tảng truyền thông xã hội đã cung cấp cho tất cả các cá nhân được kết nối kỹ thuật số quyền truy cập vào lượng khán giả tiềm năng không giới hạn. Đây là một sự thay đổi căn bản — một sự thay đổi về sức mạnh giao tiếp từ trên xuống dưới lên dưới.

Các bước đơn giản để kể câu chuyện hay

Nhìn chung, phát triển một câu chuyện bao gồm bốn giai đoạn: phát triển, sản xuất, tinh chỉnh và chia sẻ.

Một cách để hình dung quá trình là sử dụng một “bản đồ lộ trình” kể chuyện trình bày bốn giai đoạn và các loại câu hỏi mà người kể chuyện đặt ra trong suốt quá trình.

Hãy xem từng giai đoạn của quy trình.

• Phát triển câu chuyện: Trong giai đoạn này, một câu chuyện bắt đầu. Câu chuyện thường được khơi nguồn bởi một câu hỏi, mối quan tâm hoặc một vấn đề cấp bách cần được quan tâm. Người kể chuyện trở thành người khám phá khi họ đặt câu hỏi, nghiên cứu cộng đồng và hệ sinh thái, nói chuyện với các bên liên quan, đồng thời thu thập dữ liệu và sự kiện sẽ phát triển ý thức đủ rõ ràng về câu chuyện để họ có thể lập kế hoạch kể câu chuyện theo cách chính xác và hấp dẫn.

• Tạo ra câu chuyện: Trong giai đoạn này, người kể chuyện xác định cách tốt nhất để kể một câu chuyện cụ thể và tập hợp các yếu tố cốt lõi của câu chuyện thông qua các kỹ thuật kể chuyện kỹ thuật số thích hợp, chẳng hạn như bản ghi âm, phỏng vấn, ảnh, thu thập dữ liệu, đồ họa và / hoặc video. Như bạn có thể mong đợi, bước này thay đổi đáng kể tùy theo loại phương tiện kể chuyện. Bạn sẽ có cơ hội nghiên cứu một số sắc thái đằng sau giai đoạn sản xuất trong phần tiếp theo của khóa học này.

• Tinh chỉnh câu chuyện: Trong giai đoạn này, các yếu tố câu chuyện được sắp xếp, xem xét và hoàn thiện. Cũng như quy trình sản xuất khác nhau, giai đoạn biên tập và hoàn thiện của kể chuyện cũng vậy. Tuy nhiên, một yếu tố mà tất cả những người kể chuyện sẽ đưa vào thời điểm này là phản hồi về sự rõ ràng và mạch chảy của câu chuyện của họ.
• Chia sẻ câu chuyện: Trong giai đoạn cuối cùng của quy trình, người kể chuyện phải xác định cách họ sẽ chia sẻ câu chuyện của mình và truyền cảm hứng cho hành động. Những câu chuyện thành công trong việc truyền cảm hứng và dẫn đến thay đổi được chia sẻ rộng rãi với các bên liên quan và các thành viên của cộng đồng.

Trong suốt quá trình, người kể chuyện đưa ra các quyết định có kỷ luật về cách thu thập, sắp xếp và hiểu các sự kiện và dữ liệu đằng sau mỗi câu chuyện. Người kể chuyện cũng phải đảm bảo rằng nhiều quan điểm và giọng nói giúp truyền đạt câu chuyện theo cách tôn trọng cộng đồng, văn hóa, quan điểm và nhu cầu đồng thời truyền cảm hứng cho người khác chuyển từ đồng cảm sang hành động.

Lời kết:

Việc kể chuyện để tạo động lực và kêu gọi hành động không chỉ áp dụng cho việc dạy học mà còn có thể sử dụng trong bất kỳ lĩnh vực nào trong cuộc sống. Bởi vì nghệ thuật kể chuyện chính là tinh hoa của nghệ thuật giao tiếp, với năng lực mạnh mẽ có thể thay đổi thế giới!

Bất kỳ ai cũng có thể là người kể chuyện giỏi. Bất kỳ câu chuyện nào cũng có thể trở thành câu chuyện ý nghĩa và đáng nhớ nếu nó đem đến cảm xúc và cảm hứng cho người nghe. Hãy bắt đầu bằng việc kể lại câu chuyện từ những trãi nghiệm và cảm xúc của chính bạn. Những rung động từ trái tim bạn, chắc chắn sẽ chạm đến trái tim tôi và trái tim khán giả của bạn.

Chúc bạn sẽ là người kể chuyện thành công và cùng nhau thay đổi thế giới, tốt đẹp hơn, bạn nhé!